Friday, October 14, 2016

वुद्धका १४ महावाणी

वुद्धका १४ महावाणी (World Students Day को सन्दर्भमा) -
१। मानिसको सबैभन्दा “ठूलो दुश्मन” मानिस नै हो । मानिसलाई राम्ररी चिन्नु ।
२। सबैभन्दा “ठूलो असफलता” आत्म-स्वार्थमा बाँच्नु हो । आफ्नो सफलतालाई अरुको स्वार्थसँग जोड्नु ।
३। सबैभन्दा “ठूलो शोक” ईर्ष्या हो । ईर्श्या नगर्नु र शोकबाट मुक्त हुनु ।
४। सबैभन्दा “ठूलो गल्ती” आफैलाई नचिन्नु हो । आफ्नो हैसियत बुझ्नु ।
५। सबैभन्दा “ठूलो अपराध” मातापिताको आनादर गर्नु हो । मातापिताको सेवा गर्नु ।
६। सबैभन्दा “ठूलो अज्ञानता” छलकपट हो । आफु मात्र बाठो भएको नठान्नु ।
७। सबैभन्दा “दयालाग्दो अवस्था” अवसाद (Depression) हो । आफुलाई व्यस्त राख्नु ।
८। सबैभन्दा “ठूलो गौरब” असफलताहरूबाट उत्रिनु हो । सफलताको निम्ति लागि रहनु ।
९। सबैभन्दा “ठूलो टाट पल्टिनु” भनेको निरास हुनु हो । आशावादी भएर वाँच्नु ।
१०। सबैभन्दा “ठूलो सम्पती” स्वस्थ्य र ज्ञान हो । सबै कुरा नखानु तर सबै कुरा सिक्नु ।
११। सबैभन्दा “ठूलो ऋण” कसैको माया नतिर्न हो । सबैभन्दा धेरै माया गर्ने माता-पितालाई माया तिर्नु, सबैसँग मीठो बोल्नु ।
१२। सबैभन्दा “ठूलो उपहार” स्वीकार्य हुनु र क्षमा पाउँनु हो । अरुको भलो गर्नु, गल्ती हुनासाथ क्षमा माँग्नु ।
१३। सबैभन्दा “ठूलो कमजोरी” अज्ञानता हो ।सँधै अध्ययन गरिरहनु ।
१४। सबैभन्दा “ठूलो सान्त्वना” दान हो । कमाईको केही अंश दान गर्नु ।
साभार  
Bikram Subba को फेसबुक 

Thursday, August 11, 2016

" ड्यामक्लिजको तरबार"

" ड्यामक्लिजको तरबार" वहुचर्चित र साहित्यमा धेरै ठाँउमा प्रयुक्त विम्व हो । ड्यामक्लिज ई.पू. चौथो शाव्तादीका सिसिलीका राजा डायनिसस - २ को दरवारिया भारदार हो । राजाको चाकरीमा उपस्थित हुने र उनको वैभवको गुणगान , स्तुति वा प्रशस्ति उसको दैनिकी थियो । सत्ता र शक्तिमा वस्ने मान्छेले कसरी निरन्तर संकट र जोखिम मोलेको हुन्छ भन्ने प्रत्यक्ष अनुभूति गराउने बिचारले राजाले अल्प समयको लागि उ संग आफ्नो पद साट्ने अनौठो प्रस्ताव गरे । ड्यामक्लिज उत्साहित हुँदै शिंहासनमा बस्न गयो भने राजा भारदारको सिटमा । राजसी खान- पान, सुख सुविधा र ऐश्वर्यले उसलाई स्वर्गीय अनुभूति हुँदै थियो । तर जब शिंहासन (?)को माथि ठीक उसको टाउकोमाथि पर्ने गरी घोडाको पुच्छरको एउटै मात्र रौँ को सहारामा झुण्डिरहेको बडेमाको खड्गमा आँखा परे उसको हंसले ठाउँ छोड्यो । उसलाई १ मिनेट पनि भारी भयो र तुरुन्ता तुरुन्तै उसले राजपाट राजालाइनै फिर्ता गर्‍यो ।

Monday, August 1, 2016

गौतम बुद्ध र गरिब

एउटा गरिब ब्यक्तिले गौतम बुद्धलाई सोधे "भगवान बुद्ध ,म  गरिब भएको कारण के होला ? "
बुद्धले जबाफ दिनु भयो  "तिमीले अरुलाई दान नगरेको कारणले गर्दा हो |" 
 बुद्धको उपदेश सुनें पछि त्यों गरिबले भन्यो "मसँग  दान गर्ने धन सम्पत्ति केही  छैन | मैले के दान गर्नु र ?"
बुद्धले भन्नु भयो  "तिमीसँग दान गर्ने   धेरै  चिज छन् । पहिलो– अाफ्नो अनुहार को मुस्कान अरुलाई दिनु !  दोस्रो– आँखाले अरुलाई दयाले हेर्नु ! तेस्रो– मुखले अरुको गुण व्यक्त गर्नु ! चौथों -- मन ले अर्काको भलो सोच्नु  ! पाँचों -शरीरले अरुलाई  मदत गर्नु  !" 
 बुद्धको उपदेश सुनें पछि त्यों गरिबको आँखा खुल्यो | वास्तवमा अर्कालाई मद्दत  चाहने मानिसहरु  कोहि गरिब हुँदैनन् | 

Tuesday, July 5, 2016

(लोक चुट्का) मनकान्छे

(लोक चुट्का) मनकान्छे

सङ्कलन-- सरण राई

"पानी भर्न जान्छेस् , मनकान्छे ?"
"किन जान्थे नि बिरामी मान्छे |"
"घाँस काट्न  जान्छेस् , मनकान्छे ?"
"किन जान्थे नि बिरामी मान्छे |"
"काम गर्न जान्छेस् , मनकान्छे ?"
"किन जान्थे नि बिरामी मान्छे |"
"बजार जान्छेस, मनकान्छे ?"
किन जान्न नि  रहरेमान्छे |"

२०७३ असार २२, धरान



Tuesday, May 17, 2016

शिशुजन्य लोकवार्ता ( Folk Lure )

शिशुजन्य लोकवार्ता ( Folk Lure )

इर्की...मिर्की ...दुवाकी ..छिर्की ...चाँपे ...लौरी ...गोपी... गाई ...इस,,,तीस .. पुग्यो...पुगेन ... बाह्रै...बीस ..


साङ्लोले बाँध्दा भएन
डोकोले छोप्दा भएन
ढ़िकीले किच्दा भएन ...
ल .है .. मेरो भोटे कुकुर छाडीदिएँ है !

Tuesday, April 26, 2016

प्रेरक प्रसंग

 प्रेरक प्रसंग


Confucius

महान विचरक कन्फ्यूसियस चीनमा ठुला दार्शनिकका रुपमा परिचित थिए । चीनको सम्राट पनि उनको धेरै आदार गर्थे । एक दिन चिनियाँ सम्राटले उनीसँग भने , ‘ कन्फ्यूसियस मलाइ त्यस्तो मानिस भएको ठाँउमा लैजाउ जो सवैभन्दा महान छ । ’
सम्राटको आदेश खस्न नपाउँदै कन्फ्यूसियसले भने , ‘ त्यस्तो महान मन्छे त तपाई आफै हुनुहुन्छ , किनकि जसले सत्य थाहा पाउने इच्छा राख्छ त्यो नै महान हो । ’
कन्फ्युसियसको जवाफ सुनेपछि एक छिन सोचेर सम्राटले भने , ‘ तिमी मलाई म भन्दा पनि महान मानिसको बारेमा भन । ’ सम्राटको आदेश पाउनासाथ कन्फ्युसियसले भने , ‘तपाई भन्दा महान मै हुँ । किनकी म सत्यलाई प्रेम गर्छु ।'
सम्राटले फेरि भने , ‘त्यो त हो , तिमी म भन्दा त महान छौ । तर मलाई त तिमी भन्दा पनि महान मानिस चाहियो । ’ सम्राटको चाहना बुझेपछि कन्फ्युसियसले भने , ‘ त्यसो भए ठिक छ , तपाई म सँग हिड्नुहोस् । म तपाईलाई त्यस्तो मानिसकहाँ लिएर जान्छु , जो हामी सबैभन्दा महान छ ।'
त्यसपछि दुवै महान मान्छेको खोजीमा हिडे । एक ठाँउमा उनीहरुले एकजना वृद्ध मानिसले कुवा खनिरहेको देखे । दार्शनिक कन्फ्युसियसले भने , ‘सम्राट हेर्नुस , यी मानिस धेरै वृद्ध भइसकेका छन । शरिर पनि धेरै दुर्वल छ र पनि कुवा खनिरहेको छन । ’ सम्राटले त्यसको कारण जान्न खोजे । यति वृद्ध अवस्थामा पनि उनी किन यसरी सकी – नसकी कुवा खनिरहेका छन ? कन्फ्युसियसले जवाफ दिए , ‘ उनी यो सब परोपकारका लगि गरिरहेका छन् सम्राट । उसको आनन्द अनुभुति परोपकारमा निहित छ । जसको तनमन यस्तो आनन्दाभुतिमा निहित छ , अव यो भन्दा महान के हुन सक्ला र ? होइन त सम्राट ? ’ सम्राटलाई उनको तर्क चित्त बुझ्यो । त्यसपछि उनले ति वृद्धालाई ठुलो सम्मान दिए ।